Open Studio I - BOTANICAL ART: WAYS OF SEEING | Mở xưởng I

Giới thiệu

Tiếp nối hành trình 1 tuần sáng tác tại Đà Lạt, Annam Gallery và Lân Tinh Foundation vui mừng thông báo sự kiện vệ tinh đầu tiên của dự án Art Trail #01 - Du Hành & Mở Xưởng mang tên: BOTANICAL ART: WAYS OF SEEING | Lăng Kính Thực Vật Họa.

Thời gian: ngày 20-22/10/2023 vào các khung giờ:

09:00am - 10:00am
10:30am - 11:30am
02:00pm - 03:00pm
03:30pm - 04:30pm

Địa điểm: 371/4 Hai Bà Trưng, Phường Võ Thị Sáu, Quận 3, TP. HCM

Giá vé tham dự: 100,000 VND (bao gồm một postcard)

Khán giả sẽ có cơ hội tìm hiểu những kiến thức cơ bản về Thực vật họa dưới sự hướng dẫn của họa sĩ Thanh Nhã, bao gồm sơ lược thế giới Thực vật và quá trình tiến hóa của thực vật. Trong khuôn khổ chương trình, các câu hỏi như: “Những yếu tố nào tạo nên một tác phẩm Thực vật họa?”, “Quy trình thực hiện một tác phẩm Thực vật họa diễn ra như thế nào?”, “Dương xỉ có thể ăn được không?” hay “Sự khác biệt giữa rong và rêu là gì?” sẽ được giải đáp một cách khoa học và trực quan. Sự kiện diễn ra từ ngày 20 đến 22 tháng 10.

Với mong muốn lan tỏa niềm đam mê Thực vật họa đến công chúng, họa sĩ Thanh Nhã sẽ hướng dẫn người tham dự qua chuỗi trải nghiệm đa giác quan. Lăng kính Thực vật họa là sự kiện mở đầu cho hành trình khám phá lĩnh vực đặc thù này.

Thực vật họa là gì?

THỰC VẬT HỌA (dịch từ “BOTANICAL ART”) bắt nguồn từ thuật ngữ “BOTANY” – Khoa học Thực vật. Một tác phẩm được công nhận là Thực vật họa trước hết phải đảm bảo tính chính xác về mặt thực vật học, sau đó mới xét đến các yếu tố kỹ thuật hội họa và giá trị thẩm mỹ để trở thành một tác phẩm nghệ thuật.

Do đó, Thực vật họa là một lĩnh vực đặc thù, nơi khoa học thực vật và nghệ thuật hội họa giao thoa, bổ trợ và nâng cao giá trị của nhau. Quá trình thực hiện một tác phẩm Thực vật họa đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa nhà thực vật học và họa sĩ Thực vật họa nhằm đảm bảo tính khoa học đồng thời thể hiện được vẻ đẹp đặc trưng của từng loài thực vật.

Quy trình để tạo nên một tác phẩm Thực vật họa là gì?

Bước 1: xác định loài cây muốn vẽ. Bước 1 gồm 2 bước nhỏ

Tìm mẫu vật thật, tư liệu hình ảnh
Xác định TÊN KHOA HỌC (Scientific name) của loài muốn vẽ.

	Ưu điểm	Khuyết điểm
Cây cảnh Cây trồng	Dễ tìm thấy, quan sát trực tiếp mẫu tươi	Dễ gặp mẫu bị biến dị, dẫn đến bản vẽ bị sai lệch về Thực vật học
Cây hoang dại	Trở thành một trong những người hiếm hoi vẽ loài này. Khả năng bản vẽ của bạn trở thành bản vẽ đầu tiên, “protolog” là rất cao	Khó tìm thấy, thường chỉ được làm việc với tiêu bản sấy khô

Với TÊN KHOA HỌC của loài đang vẽ, hoạ sĩ sẽ tìm được rất nhiều thông tin hữu ích liên quan về loài cây mình muốn vẽ: khu vực phân bố, môi trường sống yêu thích của loài đó, các ý nghĩa về văn hoá - lịch sử - y học… Từ đó, hoạ sĩ sẽ có cái nhìn tổng quát hơn về loài cây muốn vẽ và đôi khi có thể trồng + nhân giống loài cây này ngay tại nơi ở luôn.

Bước 2: phác thảo và sắp xếp các chi tiết lên giấy trắng thường bằng viết chì.

Ở bước này, do Minh hoạ khoa học cho Thực vật (Botanical Illustration) gồm nhiều chi tiết hơn Thực vật hoạ nên việc sắp xếp các chi tiết vừa đảm bảo tính thẩm mỹ, vừa dễ hiểu sẽ là bước quan trọng nhất ở Botanical Illustration.

Bước 3: tham khảo + hiệu chỉnh bản phác thảo dựa trên ý kiến Nhà Thực vật học.

Tranh càng nhiều chi tiết thì ý kiến tư vấn từ Nhà thực vật học càng quan trọng. Bước này cần thực hiện nhiều lần để bản phác thảo cuối cùng đạt được sự đồng thuận của cả hoạ sĩ + nhà thực vật học.

Bước 4: scan toàn bộ bản phác thảo lên giấy dầu rồi scan lần nữa lên giấy vẽ.

Vì hầu như tất cả loại giấy vẽ đều rất kỵ tẩy xoá. Việc tẩy xoá sẽ khiến bề mặt giấy vẽ bị hỏng và chất lượng tác phẩm bị giảm sút.

Bước 5: tạo “Ô” bảo vệ tác phẩm

Vì các bản vẽ Thực vật hoạ và Minh hoạ cho Thực vật mất rất nhiều thời gian để hoàn thành, việc có 1 lớp giấy che trên bề mặt sẽ giúp tranh giảm thiểu phần nào sự hư hại trong quá trình sáng tác (lỡ làm rơi cọ, màu & mực lên giấy, tay chà xát bề mặt, côn trùng ghé thăm…)

Bước 6: hoàn thiện tác phẩm bằng đôi tay của hoạ sĩ

Vừa là Nhà Thực vật học, vừa là Họa sĩ Thực vật họa, quy trình sáng tác tác phẩm Thực vật họa của Thanh Nhã có sự khác biệt so với quy trình đã trình bày ở trên ?

Như đã nêu, tác phẩm Thực vật họa là kết quả hợp tác chặt chẽ giữa nhà Thực vật học và Họa sĩ Thực vật họa. Tuy nhiên, với vai trò đồng thời là cả Nhà Thực vật học và Họa sĩ Thực vật họa, Thanh Nhã có thể đảm đương cả hai chức năng khoa học và nghệ thuật, từ đó rút ngắn thời gian nghiên cứu và sáng tác.

Quy trình sáng tác tác phẩm Thực vật họa của Thanh Nhã bắt đầu với công việc nghiên cứu của một Nhà Thực vật học và kết thúc bằng việc hoàn thiện tác phẩm dưới vai trò của Họa sĩ.

Một số câu hỏi đáng chú ý trong chương trình

1. Sự khác biệt giữa Thực vật họa và Tranh tĩnh vật là gì?

	Still life Art (Tranh vẽ tĩnh vật)	Botanical Art (Thực vật họa)
		Là bản mô tả không cần HOÀN CHỈNH một loài thực vật bằng hình vẽ.
Mục đích	Thưởng lãm	Thưởng lãm
Tính chính xác “khoa học”	Không cần	Bắt buộc
Tư liệu	Hoa cắm lọ, mọc trong vườn, cánh đồng…	- Mẫu vật tươi - Tiêu bản thực vật (plant specimen)
Chất liệu vẽ	- Tô nền - Đơn sắc và Đa sắc	- Rất hiếm khi tô nền - Đa dạng màu giấy, phổ biến nhất là giấy trắng hơi ngà. - Đơn sắc và Đa sắc

2. Vì sao có những tranh Chị Nhã để giấy vẽ theo chiều dọc, trong khi có những tranh khác lại để giấy vẽ theo chiều ngang?

Là một nhà nghiên cứu thực vật với mong muốn truyền tải tối đa thông tin về loài trong tranh đến người xem, Thanh Nhã luôn cố gắng thể hiện đầy đủ nhất có thể các bộ phận của cây. Do đó, việc sắp xếp và bố cục từng chi tiết trong tranh đóng vai trò quan trọng, đảm bảo tính khoa học và trực quan.

Hướng giấy vẽ được lựa chọn dựa trên hướng phát triển tự nhiên của thân cây: nếu cây có thân mọc ngang, bố cục tranh sẽ được sắp xếp theo chiều ngang; nếu cây có thân mọc thẳng đứng, giấy vẽ sẽ được đặt theo chiều dọc. Cách tiếp cận này giúp tái hiện chính xác hình thái tự nhiên của loài, đồng thời tối ưu hóa lượng thông tin về loài trong tranh đến người xem.

Rau muống - Ipomoea aquatica Forssk. có thân mọc ngang trên mặt nước. Lác - Cyperus compressus L. có thân mọc thẳng đứng, thành từng bụi. Rau dừa - Ludwigia adscendens (L.) H.Hara có phần thân nằm ngang, có phao khi mọc trên nước và mọc thẳng đứng, không phao khi mọc trên cạn.

3. Thanh Nhã thường mất thời gian bao lâu để hoàn thành một tác phẩm?

Nếu chỉ tính riêng khâu vẽ, đối với tranh khổ giấy A3 trắng đen sử dụng bút kỹ thuật và than chì, Thanh Nhã cần khoảng 1-2 tuần; đối với tranh màu, thời gian có thể kéo dài từ 2-3 tuần, thậm chí là cả tháng. Không chỉ riêng Thanh Nhã, các họa sĩ Thực vật họa khác cũng dành phần lớn thời gian vào khâu xác định tên khoa học của loài cần vẽ, tra cứu và đọc tài liệu về loài để có cái nhìn tổng quát nhất, cũng như thực hiện các bản phác thảo để trao đổi với nhà Thực vật học. Đây chính là khoảng thời gian khó có thể đo đếm và giải thích rõ ràng cho khán giả thưởng lãm tác phẩm.

Việc có chuyên môn nghiên cứu thực vật giúp Thanh Nhã rút ngắn rất nhiều thời gian nghiên cứu và xác định được những chi tiết quan trọng để phân biệt loài đang vẽ với các loài tương tự. Nhờ vào những hiểu biết và thời gian nghiên cứu thực vật tương đối dài, Thanh Nhã cũng biết được ai là chuyên gia hàng đầu trong chi, họ thực vật mà mình muốn vẽ, từ đó có thể trao đổi và học hỏi thêm những kiến thức quý giá.